دندان عقل به آخرین دندان در هر قوس فکی گفته می‌شود که بین ۱۸ تا ۲۵ سالگی (در برخی افراد امکان دارد زود تر هم رویش کند) در دهان می‌روید و دندانپزشکان اصطلاحاً آن را «آسیای سوم» می‌نامند.معمولاً هر فردی دارای ۲ دندان عقل در فک بالا ،۲ دندان عقل در فک پایین و در مجموع دارای ۴ دندان عقل است.
تحقیقات انجام شده در زمینه دندان‌های عقل نشان می‌دهد كه این دندان‌ها در بسیاری ازموارد، مشكل‌ساز بوده و به جراحی ختم شده‌اند. دندان‌های عقل بعد از پوسیدگی، موجب پوسیدگی دندان‌های مجاور (مانند تصویر بالا) و عفونت در اطراف می‌شود و گاهی نیز با بستری شدن در بیمارستان و جراحی همراه است.
از طرفی دندان عقل با توجه به اینكه در آخرین ردیف دندان‌ها رشد می‌كند وجای کمی برای رشد آن وجود دارد، به دندان‌های مجاور فشار آورده و سبب كج قرار گرفتن دندان‌های دیگر می‌شود. همچنین این دندان‌ها باعث بروز دردهایی در ناحیه مفصل فك، گوش، چشم و سر می‌شود و برای مقابله با پیدایش چنین دردهایی، بهتر است كه دندان‌های عقل توسط پزشك متخصص كشیده شود.
چرا باید دندان عقل خود را از دست بدهیم؟
درآوردن دندان‌های عقل در سنین سالمندی ممکن است این مشكلات را به همراه داشته باشد:
با افزایش سن ریشه‌ها قطورتر شده و ممکن است کشیدن دندان را سخت‌تر کند،
التیام ضعیف‌تر بعد از کشیدن دندان،
پوسیدگی دندان‌های مجاور،
احتمال فک جوش شدن دندان،
احتمال شکسته شدن استخوان در افراد پیر در حین جراحی و درآوردن دندان،
کاهش تحمل بیمار به دلیل شرایط سنی و درمان‌های پزشکی از قبیل مصرف داروهای قلبی، ریوی و … .
توجه كنید كه اگر این دندان تصمیم به رویش و قرار گرفتن در محیط دهان را داشته باشد، پیش از اینكه شما تولد ۲۰ سالگی را جشن بگیرید، سر و كله‌اش در دهانتان پیدا می‌شود. بنابراین اگر تا این سن خبری از دندان عقلتان نشده است، باید به فكر جراحی آن و خارج كردنش باشید.
اگر سن شما از ۴۰ سالگی گذشته است و هیچ مشكلی با دندان عقل تان ندارید، بهتر است دیگر به فكر خارج كردن آن نباشید، چون بعید به نظر می‌رسد بعد از این نیز دچار بیماری‌های لثه، پوسیدگی و یا تغییرات كیستیك در اطراف این دندان شوید. فقط كافی است هر ۱ یا ۲ سال یك‌بار، یك عكس رادیوگرافی از دندانتان تهیه كنید تا مطمئن شوید هیچ عارضه جانبی وجود ندارد.
وقتي عقل راهش را گم مي‌كند
گاهي دندان عقل شما كاملاً به صورت افقي در استخوان فك قرار گرفته است و به‌جاي اين‌كه عمودي بالا بيايد به سمت جلو، حركت مي‌كند.در اين شرايط ريشه دندان آسياي دوم را قرباني حركت نادرست خود مي‌كند.
اگر شما در اين شرايط براي جراحي دندان عقلتان اقدام نكنيد، پس از مدتي ريشه دندان آسياي دومتان تحليل مي‌رود و بايد ريشه اين دندانتان را نيز درمان کنيد. بنابراين با گرفتن يك عكس راديوگرافي، از رويش صحيح دندان عقلتان مطمئن شويد.
عقل فداي ارتودنسي
گاهي ممكن است شما فضاي كمي براي حركت دادن دندان ها و مرتب كردنشان داشته باشيد. در اين شرايط گاهي متخصص ارتودنسي قبل از شروع درمان ارتودنسي به شما توصيه مي‌كند دندان عقل تان را با جراحي از دهان خارج كنيد؛ به‌ويژه هنگامي كه لازم است براي مرتب كردن دندان هايتان، دندان هاي آسياب را عقب بكشيد.
همچنين گاهي شما دندان هايتان را ارتودنسي مي‌كنيد و همه دندان ها پس از خاتمه مدت درمان مرتب مي‌شوند، ولي هنوز مقداري شلوغي در دندان هاي جلوي فك پايين باقي است. در اين مورد نيز ممكن است دندان پزشكتان به شما توصيه كند كه دندان عقلتان را جراحي كنيد تا اين بي‌نظمي اندك باقي‌مانده نيز برطرف شود.